تاریخچه عید نوروز همانطور که می دانیم به ایران باستان بر می گردد . طبق اثرات تاریخی و گفته تاریخدان های برجسته دنیا ، تاریخچه عید نوروز به قبل از شکل گیری ایران برمی گرددف یعنی پیش از دوره مادها و هخامنشیان . در حدود 3هزار سال قبل از میلاد ، دو عید در آسیای میانه و آسیای غربی وجود داشته به نام عید آفرینش که زمان آن اول پاییز بود و همچنین عید رستاخیز که زمان جشن گرفتن آن در اول بهار بوده است . اما مدت ها بعد از آن ، این دو عید به یک عید تلفیق شدند که در اول بهار جشن گرفته می شده .اما مدت ها بعد از آن و در ایران قدیم ، سوگ سیاوش یا همان آیین مرگ سیاوش با عید نوروز پیوند خورده است بطوریکه مدتی کوتاه قبل از عید نوروز ، مردم به سوگ سیاوش می نشستند و بعد از مدت کوتاهی به برپایی جشن عید نوروز می پرداختند . به شکلی که انگار سیاوش زنده شده است .

آریایی هایی که به منطقه فلات ایران وارد شدند ، به تدریج آیین های خود را با باورهای قبلی مردم منطقه تلفیق نمودند . همچنین جمشید را بنیان گذار عید نوروز می شناسند . همچنین درباره تاریخچه عید نوروز باید به یک نکته تقریبا مهم اشاره کرد که این عید توسط داریوش بزرگ به مصر هم منتقل شد و در ان منطقه هم پس از آن نوروز را جشن می گرفتند . مدتی قبل اسنادی از دولت اشکانیان در تاجیکستان پیدا شد که مشخص می کند که نوروز در آن زمان در آغاز بهاران بوده است .

در دوره ساسانیان بخش کوچکی از مردم وجود داشتند که پیرو آیین زرتشت نبودند اما با توجه به اینکه در منطقه تحت حکمرانی ساسانیان قرار داشتند ، نوروز را جشن می گرفتند . بعضی از شواهد تاریخی هستند که نشان می دهند در دوره ساسانیان سال های کبیسه رعایت نمی شدند . به همین دلیل هر چهار سال یک روز به اشتباه این عید با تاخیر می افتاد و همین باعث شده تا این عید در تمامی فصول برگزار شود .

یکی دیگر از نکات مهم دربارهتاریخچه عید نوروز این است پنج روز اول فروردین را مردم به جشن گرفتن نوروز می پرداختند که به همین دلیل به نوروز عامه معروف است و روز ششم که مختص جشن درباری نوروز بوده است را نوروز بزرگ می نامیدند . مجموعه رسوم عید نوروز و جشن های بهاری با جشن سوری و به وسیله آتش آغاز می شد و در روز سیزده فروردین یا همان سیزده بدر پایان می یافته است .

واژه نوروز از زبان فارسی میانه (nōgrōz) گرفته شده که ریشه در زبان اوستایی دارد . مورخان ، معادل اوستایی آن را navaka raocah حدس زده‌اند .

نوروز عام : روز آغاز اعتدال بهاری (برابری شب و روز) و آغاز سال نو
نوروز خاص : روز ششم فروردین با نام «روز خرداد»ایرانیان باستان از نوروز به عنوان «ناوا سرِدا» یعنی سال نو یاد می‌کردند . مردمان ایرانی آسیای میانه در دوره‌های سغدیان و خوارزمشاهیان ، نوروز را نوسارد و نوسارجی ، به معنای سال نو می‌خواندند .

به عقیده احسان یارشاطر ، بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا ، با توجه به قواعد آواشناسی ، نگارش این واژه در الفبای لاتین به صورت Nowruz توصیه می‌شود (وی در این رابطه تلفظ فارسی را مبنا قرار داده است) . امروزه در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی این شکل از املا استفاده می‌شود .

منشأ و خاستگاه نوروز به درستی معلوم نیست . در برخی از منابع آن را به بابلیان نسبت داده‌اند . بر این اساس ، شروع برپایی جشن نوروز در ایران به سال ۵۳۸ قبل از میلاد ، یعنی زمانی که کوروش بزرگ به بابل حمله کرد برمی‌گردد . در برخی منابع نیز زرتشت بانی این رسم معرفی شده است .

در ایران باستان به ماه فروردین اهمیت زیادی داده می‌شد و به اعتقاد آنها در روز اول این ماه روز رستاخیز طبیعت بوده است و دگرگونی و تحول خوبی در این روز به وقوع می‌پیوندد و همه جا سرسبز و درختان شکوفه می‌دهند . هر کدام از روزهای این ایام به مناسبتی نامگذاری شد .مانند روز دوم فروردین روز نیک‌اندیشی ، روز سوم تندرستی ، روز چهارم شهریاری و روز ششم این ماه خیلی نزد ایرانیان باستان بزرگ بوده است چرا که اعتقاد داشتند هم سالروز تولد زرتشت و هم به پیامبری رسیدن وی در کوه تفتان در حدود سه هزار و 756 سال پیش از طرف خداوند بوده است . در این روز 48 جشن برگزار می‌شد . هم‌اکنون در آیین زرتشتیان 2 جشن در این روز برگزار می‌شود و آن هم به مناسبت تولد و پیامبری حضرت زرتشت است .

واقعیت آب و نوروز

همه ی خوبی ها چون از ابرکران (جهان برتر) به این جهان ، در روز خرداد یعنی روز اول بهار می آید سزاروار و شایسته است که هر روز نوروز باشد و نوروز زمانش بیشتر باشد و بدیهی است که در روز عید و جشن لباس نو و زیبا برتن کنند و خود را عطرآگین کنند و آن را به فال نیک بگیرند و آن سال ، سالی سراسر خوبی و برکت بر ایشان باشد و بدیها از آنها دور گردد .

نوروز سرآغاز رحمت الهی است چنانچه با شروع بهار نم نم بارشهای بهاری شروع می گردد و زمین تشنه سیراب میگردد با بارش باران ردپای اردویسور اناهید (الهه ی آب ) نیز کم کم پیدا می شود .

الهه آب است که به دستور اورمزد از آسمان آب و برف و تگرگ را به زمین می باراند علت اینکه ایرانیان در نوروز غسل می کنند اینست که آن روز متعلق به اردویسوز اناهید همان الهه آب است .

مردم در این روز همزمان با طلوع خورشید از خواب بلند می شوند و با آب جاری که بر خود میریزند تمامی درد و بلا و آفات را از خود دور می کنند و به همدیگر آب می پاشند دلیل اینکار هم اینگونه بیان شده است که چون به مدت طولانی در ایران باران نباریده و بعدا باریده است مردم آن باران را تبرک کرده و به هم می پاشند و این کار هم چنان در برخی مراسم رایج است .

همانطور که درباره تاریخچه عید نوروز بیان نمودیم ، قدیمی ترین جشن ایرانیان همین نوروز بوده است و به همین دلیل مسلما از آداب و رسوم زیادی هم بهره می برد که مردم هم اکنون هم پس از گذشت چند هزار سال هم بیشتر آداب و رسوم آن را به درستی انجام می دهند . آداب و رسوم عید نوروز با مراسم چهرشنبه سوری برگزار می شود که در ادامه به تک تک این آداب اشاره خواهیم نمود .

یکی دیگر از آداب و رسوم عید نوروز خرید لباس نو است که مختص حالا نیست و در همان قدیم هم مردم برای عید لباس نو می خریدند . بطوریکه باید گفت خرید لباس نو در تاریخچه عید نوروز جا دارد . در قدیم مردم برای عید پارچه هایی بهرنگ های روشن و شاد می خریدند و به دلیل برخی از اعتقادات ، آنها را خودشان می دوختند .

عدد هفت در آیین نوروز ساسانیان اهمیت فراوانی داشته است و در این دوره هفت دانه بر هفت ستون می‌کاشتند و از این هفت غله مختلف نان می‌پختند . در کنار هفت سین سفره نوروز اجزای دیگری نیز قرار می‌گیرد که معمولا نماد مفاهیمی چون نوزایی ، باروری ، فراوانی ، ثروت مانند سکه و مانند آنها یاد می‌شود . این اجزا ممکن است برای زینت یا کامل کردن مجموعه باشد .شمعدان در بعضی سنت‌ها تعداد شمع‌ها به تعداد فرزندان خانواده در آنها چیده می‌شود . امروز اجزای تشکیل دهنده سفره هفت‌سین متشکل از سیر ، سمنو ، سیب ، سرکه ، سکه ، سبزه و سنجد است که در کنار آنها ماهی ، شمعدان ، کتاب شاهنامه فردوسی ، حافظ و کتاب مقدس قرآن نیز گذاشته می‌شود .

مردم ایران در روز نوروز لباس نو پوشیده و کوچک‌ترها به خانه بزرگ‌ترها رفته و این روز بزرگ را تبریک می‌گویند . بزرگ‌ترها نیز معمولا به آنها عیدی داده و با شیرینی از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند .

ایرانیان باستان سیزدهم روز از ماه فروردین را تیر یا یشتر می‌نامیدند یشتر در اوستا به عنوان ایزد باران نام برده شده است .عقیده ایرانیان برای اینکه ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی را نابود کند باید مردم به نیایش روز تیر رفته و دعا کنند و از خداوند بخواهند باران ببارد . مردم در این روز که به ایزد باران تعلق دارد به دشت و صحرا و کنار جویبار می‌رفتند و شادی می‌کردند .

آرزوی باران را از خداوند داشتند و هم‌اکنون نیز بسیاری از مردم ایران در این روز از بامداد سفره نوروزی را برچیده ، خوردنی‌ها و مقداری آجیل و شیرینی باقیمانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت می‌برند و ظرف سبزه موجود در سفره راپس از گره زدن به کنار چشمه روان برده و آن را به آب می‌سپارند و آرزو می‌کنند سالی پربرکت و خرم داشته باشند و تا غروب به شادی می‌پردازند . این رسم هنوز در بسیاری از استان های کشور از جمله کردستان ،لرستان ،گیلان و….. رایج است .

---

گروه بازرگانی امجدشاپ جشن نوروز باستانی را تبریک و شادباش عرض می نماید و برای مهندسان و مجریان تاسیسات و همه ایرانیان عزیز آرزوی سلامتی و سرسبزی و سرافرازی دارد .