لوله‌ها از جمله کاربردی‌ترین ابزارهایی هستند که در بسیاری از صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای انتقال انواع سیالات استفاده می‌شوند. امروزه لوله در سایزها و جنس‌های مختلفی وجود دارند و هرکدام به سبب ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فرد خود در صنایع مختلفی به کار می‌روند. یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که موجب ایجاد خسارت و صدمه به خطوط لوله می‌شود ایجاد ارتعاش و لرزش در نقاط مختلف است. البته لرزش و ارتعاش می‌تواند در شرایط و موقعیت‌های دیگری نیز اتفاق بیفتد.
برای از بین بردن اثرات ارتعاش و لرزه در لوله‌ها و سایر تجهیزات از لرزه گیرها استفاده می‌شود. پمپ‌ها، چیلرها، برج‌های خنک‌کننده، موتورخانه‌ها، تأسیسات ساختمانی و … همگی ممکن است دچار ارتعاش و لرزه شوند. اگر این ارتعاش و لرزه کنترل نشود می‌تواند موجب خسارت شود که گاها قابل جبران نخواهد بود. در ادامه مطلب مشخص خواهد شد که لرزه گیر چیست و به بررسی انواع لرزه‌گیر و کاربردهای آنها پرداخته می‌شود.
لرزه گیر چیست؟
همان‌گونه که از نام آن پیداست لرزه گیر وسیله‌ای است که لرزش‌های احتمالی را کنترل کرده و از انتقال آن به قسمت‌های مختلف خط لوله جلوگیری می‌کند. در حقیقت لرزه‌گیر می‌تواند در کمپرسورها، دستگاه‌های سانتریفیوژی، فن‌ها، توربین‌ها، خطوط لوله سایز بزرگ و … نصب می‌شود و وظیفه اصلی آن کاهش و حذف حرکت‌های لرزشی می‌باشد. این قطعه همچنین می‌تواند موجب کاهش صدا شود و طول عمر تجهیزات را افزایش دهد. لرزه‌گیرها همچنین می‌توانند دما و فشارهای زیادی را از سوی نوسانهای قطعات مختلف تحمل کنند و دفع این فشارها و ارتعاشات توسط لرزه گیرها مانع از شکسته شدن خطوط لوله و آسیب دیدن تجهیزات مختلف می‌شود.
مهم‌ترین کاربردهای لرزه گیر چیست؟
لرزه گیرها از مواد مختلفی تشکیل می‌شوند و هرکدام از آنها دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی هستند و می‌توانند در صنایع مختلفی استفاده شوند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از صنایع پتروشیمی
- استفاده در صنایع دریایی
- استفاده در صنایع دارویی
- استفاده در صنایع نفتی
- استفاده در صنایع فولاد و ذوب‌آهن
- استفاده در سانتریفیوژها و تهویه مطبوع
- استفاده در نیروگاه‌های بخار
- کاربرد لرزه گیر در تأسیسات ساختمانی و …
تفاوت ضربه‌گیر و لرزه گیر چیست؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که ضربه‌گیر و لرزه گیر یک مفهوم هستند و کاربرد یکسانی دارند. درحالی‌که این دو ابزار تفاوت‌های زیادی باهم دارند. در حقیقت لرزه گیرها برای کاهش و مهار ارتعاش و لرزش لوله‌ها در خطوط لوله مانند لوله‌های وینوهیدروپول استفاده می‌شود درحالی‌که از ضربه‌گیر برای کاهش لرزش دستگاه استفاده نمود می‌شود. در اصل ضربه‌گیر به‌عنوان لاستیک ضربه‌گیر منجیت‌دار شناخته می‌شود و می‌تواند در زیر دستگاه‌های مختلف مانند پمپ‌ها قرار گرفته و ارتعاشات آنها را کاهش می‌دهد.
انواع لرزه گیر
به‌صورت کلی لرزه‌گیرها با توجه به نوع صنعتی که در آن استفاده می‌شود می‌توانند از مواد مختلفی تشکیل شوند و هرکدام از آنها ویژگی‌ها و کاربردهای متنوعی دارند. این لرزه‌گیرها شامل موارد زیر هستند:
لرزه‌گیر لاستیکی
لرزه‌گیرهای لاستیکی معمولاً با هدف حذف و کاهش شوک‌های ناگهانی داخلی در خطوط لوله استفاده می‌شود و می‌تواند ارتعاشات و سروصدای موجود در این خطوط را نیز جذب کند. این لرزه‌گیرها همچنین می‌توانند ارتعاشات دمایی (انبساط و انقباض لوله‌ها) را جذب کنند. از این لرزه‌گیرها در لوله خم سرد، صنعت تهویه هوا، فرایندهای برودتی و حرارتی، صنعت آب و فاضلاب، نیروگاه‌های برق و … استفاده می‌شود.
لرزه‌گیرهای آکاردئونی
همان‌طور که از نام آن پیداست لرزه‌گیر آکاردئونی دارای حالتی فنری شکل است و می‌تواند در کاهش انواع ارتعاشات زاویه‌ای، محوری و همچنین جانبی در خطوط لوله کاربردهای زیادی داشته باشد. این لرزه‌گیرها دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر دما و فشارهای بالا هستند و در طراحی آنها می‌توان از پره‌ها و طراحی‌های متفاوتی استفاده کرد. نصب این لرزه‌گیرها معمولاً توسط قطعاتی همچون فلنج‌ها، پیچ و مهره انجام می‌شود. جنس بلوز که مهم‌ترین قطعه این نوع لرزه‌گیر است اهمیت بالایی دارد که باید از انعطاف و ضخامت مناسبی برخوردار باشد.
لرزه‌گیرهای خرطومی – فلزی
لرزه‌گیرهای فلزی نیز از جمله رایج‌ترین و پراستفاده‌ترین لرزه‌گیرها هستند که در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند. این لرزه‌گیرها دارای انعطاف پذیری بالایی هستند و می‌توان آنها را به‌صورت مستقیم، وی شکل و یا زوایای دیگر استفاده کرد. این لرزه‌گیرها می‌توانند در کاهش میزان لرزش سیستم‌ها تأثیرگذار باشند و دیگر نیازی به تجهیزات تقویت‌کننده و پشتیبان نخواهد بود. از مهم‌ترین کاربردهای لرزه‌گیرهای فلزی و خرطومی – فلزی استفاده در ساخت و تولید ساینو است و به‌راحتی ارتعاشات و لرزش‌های آن را جذب می‌کند.
بهترین نوع لرزه‌گیر چیست؟
همان‌طور که گفته شد امروزه از انواع مختلفی از لرزه‌گیرها شامل لرزه‌گیرهای لاستیکی، فلزی، خرطومی – فلزی و آکاردئونی در صنایع مختلف استفاده می‌شود. هرکدام از این لرزه‌گیرها دارای ویژگی‌ها، قابلیت‌ها، مزایا و معایب خاص خود هستند و می‌توانند در بخش‌های مختلفی از صنایع استفاده شوند. انتخاب بهترین لرزه‌گیرها باید بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی انجام می‌شود که شامل نوع تجهیزات، میزان ارتعاشات و لرزش‌ها، محیط جغرافیایی، میزان دما، میزان فشار و … می‌باشند.
مهم‌ترین نکات در نصب لرزه‌گیر چیست؟
مهم‌ترین و اصلی‌ترین نکته در نصب انواع لرزه‌گیرها طرح اولیه است. در حقیقت برای نصب این تجهیزات به دستورالعمل کارخانه تولیدکننده و همچنین طرح اولیه لرزه‌گیر آگاهی داشت. از جمله مهم‌ترین نکات در نصب انواع لرزه‌گیرها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- باید از هرگونه فرورفتگی، جوشکاری و ضربه در نقاط حساس و نازک خودداری شود.
- حرکات کششی، فشاری، چرخشی و پیچشی که امکان داشته باشد باعث ناهمترازی در لرزه‌گیرها شود نباید انجام شود.
- هرگونه فشار و ضربه‌ای که در هنگام نصب لرزه‌گیر به آن وارد شود می‌تواند در عملکرد و راندمان آن تأثیر منفی داشته و باعث آسیب دیدن بلوز و قطعات مختلف آن شود.
- پیش تنظیم لرزه‌گیر باید بر اساس دستورالعمل شرکت‌های سازنده انجام شود تا بالاترین راندمان را داشته باشند.
- انکرها، راهنماها و ساپورت لوله‌ها باید بر اساس نقشه سیستم لوله‌کشی نصب شوند.
نصب لرزه‌گیرها
برای نصب لرزه‌گیرها نیز لازم است که در کنار رعایت نکات گفته شده در بخش قبلی طبق مراحل زیر عمل شود:
- استفاده از نقشه قطعات
- همراستا بودن سوراخ فلنج‌ها و هم‌تراز بودن آنها
- آب‌بندی بودن سطح فلج‌هایی كه روبروي هم قرار دارند
- استفاده از مخلوط آب و مايع ظرف‌شویی معمولي برای جا انداختن لرزه‌گیر در بین فلنج‌ها
- آچارکشی دوباره بعد از یک هفته
- عدم تماس اشیا تیز با اتصالات
- استفاده از تسمه پارچه‌ای برای جابجایی اتصالات بزرگ
- بستن کامل پیچ‌ها با استفاده از سیستم قطری
- عدم رنگ کردن قسمت لاستیکی و محافظت در برابر گرما در هنگام جوشکاری
- عدم باز کردن پیچ‌های مهارهای اتصالات
لرزه گیر لوله در اصل وسیله‌ای است که می‌تواند از لرزش و ارتعاشات مختلف در خطوط لوله، پمپ‌ها، تأسیسات و … جلوگیری کند و باعث افزایش طول عمر و راندمان آنها شود. لرزه‌گیرها دارای انواع مختلفی بوده و هرکدام از ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردار بوده و می‌توانند در صنایع مختلفی استفاده شوند.