آبیاری کوزه ای یکی از قدیمی ترین روش های آبیاری در بین باغداران ایرانی محسوب می شود.
این روش قدیمی، کارآمد و مقرون به صرفه چندی است که رایج نیست و فراموش شده است.
اما از آن جایی که ایران کشوری خشک و بی آب است این روش می تواند جایگزین مناسبی برای
سیستم های آبیاری رایج باشد.
در این روش که از زمان ساسانیان در ایران رایج بوده است و در مناطقی همچون حاشیه کویر لوت، یزد،
میبد و شهرهای اطراف کرمان استفاده می شده است. امروزه در سفره های هفت سین، سبزه های که
در کوزه های گلی کاشته می شود، یادگار زمانی است که این سیستم در ایران رواج داشته است.
روش آبیاری کوزه ای
روش آبیاری کوزه ای بدین صورت است که در زیر زمین گودالی حفر می کنند و کوزه های سفالی بزرگ،
رسی و بدون لعاب را در آن گودال قرار می دهند. جنس کوزه ها می تواند از سفال نیز باشد تا کارایی بهتری
داشته باشند. اصولا در اطراف کوزه مخلوطی از کود حیوانی و خاک می ریزند و دهانه کوزه را بیرون از
خاک قرار می دهند.سپس کوزه را پر از آب می کنند تا با گذشت زمان آب درون کوزه ازدیواره های
سفالی کوزه ترواش کند و به مرور جذب خاک شود و ریشه های گیاهان بتوانند از این آب
تغذیه کنند و به رشد و نمو برسند.
ریزش و ترواش آب سبب می شود تا ریشه گیاه خنک و مرطوب بماند و دچار خشکی و یا کمبود آب نشود.
جالب است بدانید آبی که از جداره های کوزه تراوش می کند بر اثر مکش مولکولی هوا به بخار تبدیل می شود
و به ازای هر میلی لیتر، 5300 کالری انرژی به صورت گرما از کوزه خارج می شود، همین فرایند سبب می شود تا
آب داخل کوزه خنک بماند. در گذشته در اطراف این کوزه ها سبزیحات و صیفی جات می کاشتند
که اصولا پر بار بوده است.
در سطح دیگری از این نوع آبیاری می توان با استفاده از لوله ی پلاستیک و مقاوم و ایجاد چند سوراخ در کوزه،
آبیاری را در سطح زیرین خاک گسترش داد و محدوده بیشتری را با یک کوزه سیراب کرد. در روشی دیگر می توان
به جای استفاد از لوله های پلاستیکی، از طناب استفاده کرد.
برای رسیدن به این منظور، باید با احتیاط فراوان در انتهای کوزه یک سوراخ به قطر طناب ایجاد کرد و طناب
را از آن رد کرد، سپس هر دو سر آزاد طناب را یک گره محکم و غیر قابل باز شدن زد. این حرکت سبب می شود تا
آب به واسطه خاصیت مویینگی با سرعت بسیار کمتری از کوزه به خاک تراوش کند. حتی با استفاده از
چند طناب در چند مسیر همسایه می توان تعداد درختان بیشتری را با یک کوزه آب تغذیه کرد.
ویژگی های آبیاری کوزه ای
در روزهای اولیه ای که کوزه در دل خاک قرار داده می شود، کوزه بر اثر مکش خاک خشک، میزان آب زیادی را به خاک می دهد اما یک الی دو روز بعد که خاک به میزان کافی مرطوب شده باشد.
میزان آب دهی کوزه به خاک کاهش می یابد. سپس با رشد گیاهان در اطراف کوزه و کاهش میزان رطوبت خاک، کوزه دوباره شروع به آب دهی به خاک می کند. توجه داشته باشید که این آب دهی به گونه ای است که از نفوذ آب به اعماق بسیار زیاد جلوگیری می شود.
از دیگر ویژگی های این سیستم پالایش آبی است که در کشاورزی این مناطق استفاده می شود.
آبی که درون کوزه ریخته می‌شود، توسط لایه‌های سفالی کوزه پالایش فیزیکی می یابد و در نتیجه می‌توان آب هایی را که میزان شوری شان نسبتاً بالاست نیز در کشاورزی به کار برد. همچنین در این روش به علت جلوگیری از تبخیر سطحی، با کمترین مقدار آب، بیشترین مقدار محصول بدست می آید.
مزایای آبیاری کوزه ای
ارزان بودن و مصرف بسیار کم آب در مناطق خشک و نیمه خشک از دلایل اصلی توفیق این سیستم آبیاری است.
در این روش که به روش آبیاری زیر سطحی نیز معروف است، در مصرف آب صرفه جویی بسزایی می شود
و درختان هیچ وقت خشک نمی شوند. سیستم آبیاری کوزه ای مزایای دیگری نیز دارد :
- کیفیت محصولات بالا می رود.
- در انرژی صرفه جویی می شود.
- نیازی به تراز بندی و یکسان بودن زمین وجود ندارد.
- صرفه جویی در آب.
- تا 50 درصد مصرف سم و کود کاهش پیدا می کند.
- علف های هرز با این روش به مرور از بین می روند.
- با استفاده از این روش آبیاری، از شیوع آفت پیشگیری می شود.
- محیط زیست آلوده نمی شود.
- با این روش می توان هم مزارع بزرگ و هم باغچه های کوچک را آبیاری کرد.
- از آسیب رسیدن به گیاه جلوگیری می شود.
- در این روش کوزه از آسیب حیوانات و جوندگان در امان می ماند.
- به ریشه اکسیژن رسانی می شود و نیاز به شخم زدن کاهش می یابد.
- سفره های آب های زیر زمینی از آلودگی در امان می مانند.
- برای هر نوع گیاه، آب و خاکی مناسب است.
- بر اثر وزش باد از بین نمی روند.
معایب آبیاری کوزه ای
در این روش عملیات شخم زدن با تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی سخت می شود،
زیرا کوزه ها بر اثر برخورد با ماشین آلات می شکنند و آب هدر می رود.
همچنین موارد دیگری که برای آشنایی با این سیستم در ادامه قید شده است:
ثابت بودن سیستم
به این دلیل که این سیستم آبیاری به صورت فیکس می باشد و بعد از اجرای آن ایجاد تغییرات در اجرای آن و یا جابه جایی آن هزینه بر می باشد، لازم است تا در مرحله ی اول طراحی تمام پیش بینی های لازم صورت گیرد تا نیاز به جابه جایی و تغییر وجود نداشته باشد.
لوله گذاری در زیر خاک
به این دلیل که در این روش از آبیاری، لوله ها در عمق 10 تا 60 سانتیمتری خاک نصب می شوند، به طبع هزینه شیار کنی نیز بالا می باشد.
زمین های کوهستانی و سنگی
این سیستم در زمین هایی که شیار کنی ناممکن و مشکل است، مناسب نمی باشد. این سیستم 50 سالی است که دیگر رایج نیست. از دلایل منسوخ شدن آن می توان به گران بودن نیروی کار انسانی برای جایگذاری کوزه ها در دل خاک اشاره کرد. همچنین ایجاد مشکلات بسیار برای دستگاه های شخم زنی اتوماتیک می تواند دلیل دیگری برای استفاده نکردن از این سیستم باشد. از سویی دیگر حفر چاه های عمیق و دسترسی به آب های زیرزمینی از دیگر دلایل منسوخ شدن این روش محسوب می شود.
البته امروزه با توجه به کم آبی شدید در سطح جهان و از بین رفت آبهای زیر زمینی و …
کشاورزان و باغداران دوباره به این روش علاقه نشان داده اند و از مزایای این روش بهره می برند.
امجدپایپ قادر به ارسال سفارشات شما به اقصی نقاط کشور از جمله استان ها و شهر ها و روستاهای :
خراسان رضوی,اصفهان,فارس,خوزستان, مازندران,,کرمان,سیستان وبلوچستان,البرز,گیلان,کرمانشاه,گلستان,هرمزگان,لرستان, همدان, کردستان, مرکزی,قم,قزوین,اردبیل,بوشهر,یزد,زنجان,خراسان شمالی,خراسان جنوبی,کهگیلویه و بویراحمد,سمنان,ایلام ،آذربایجان شرقی ، تبریز ، مراغه ، مرند . اهر ، آذربایجان غربی ،ارومیه . خوی ، میاندوآب ، مهاباد ، اصفهان ، کاشان ، خمینی شهر ، نجف آباد ، اردبیل ، پارس آباد ، مشگین شهر . خلخال ، البرز ،کرج ، کمال شهر، نظر آباد ، محمد شهر ، ایلام ، دهلران، ایوان ، آبدانان ، بوشهر . برازجان . بندر کنگان ، بندر گناوه ، چهارمحال و بختیاری . شهرکرد ، بروجن . لردگان ، فرخ‌شهر ، خراسان جنوبی ، بیرجند ، قائن ، طبس ، فردوس ، خراسان رضوی ، مشهد .نیشابور ، سبزوار ، تربت حیدریه ، خراسان شمالی . بجنورد ، شیروان و تهران بزرگ و همچنین تمام بخش های تهران بزرگ از جمله: برندهای معتبر لوله و اتصالات تک لایه
شمال تهران : تجریش، نیاوران، قلهک، جماران، ازگل، لویزان، مینی سیتی، سوهانک، دروس، حسین‌آباد_مبارک‌آباد، اقدسیه، زعفرانیه، محمودیه، فرمانیه، کامرانیه، داودیه، دزاشیب، جردن، الهیه، ولنجک، اوین، ظفر، درکه، فرحزاد، پونک، سعادت آباد ، شهرک غرب،ونک و جنت آباد.
شرق تهران : تهران نو، تهرانپارس، نارمک، شهرک امید، شهرک ویلایی زیتون، سرخه حصار، پیروزی، گرگان، وحیدیه، کالاد، شمس‌آباد، حکیمیه، نیروی هوایی، نظام آباد، مجیدیه، حشمتیه، منصورآباد.
غرب تهران : شهرک آزادی، ستارخان، آریاشهر، (تهران)، شهر زیبا، شهران، طرشت، گیشا، چیتگر، شهرک اکباتان، کوی بیمه، تهرانسر، حصارک، آزادی، فردوس، دهکده المپیک , شهرک امیر کبیر ، کن و وردآورد.
جنوب تهران : مشیریه، شهرک مسعودیه، افسریه، خانی آباد نو، نازی‌آباد، نعمت‌آباد، یاخچی‌آباد، امیربهادر، آذری، اتابک، خراسان، خزانه فلاح، خزانه بخارایی، شاپور، مولوی، سیروس، دروازه غار، جوادیه، یافت‌آباد، منیریه، امیریه، شوش، بازار تهران، شادآباد، بازار آهن، آهن مکان، خیام، چهارراه سیروس، گلوبندک، شهرری ، کوی سیزده آبان، دولت‌آباد، شهرک رسالت، بازار چینی فروشان، کیان شهر، یافت آباد، بازار موبایل و مبل ایران.
مرکز تهران : یوسف آباد، امیرآباد، عباس‌آباد، جلفا، خواجه عبدالله، بهارشیراز، زرتشت، بهجت آباد، تخت جمشید (طالقانی)، تخت طاووس، سهروردی، آپادانا، توحید، جمهوری (نادری)، استانبول، توپخانه، لاله زار، باغ صبا، فاطمی، آرژانتین، آذربایجان می باشد.
و همچنین شهرهای :
اسفراین ، آشخانه ، رودهن ، بومهن ،پردیس، دماوند ، گیلاوند ، فیروزکوه ، آبسرد ، لواسان ، جاجرود ، کمرد ، خرمدشت ، جابان ، آینه ورزان ، وانا ، پلور . هراز ، آبعلی ، خوزستان ،اهواز .دزفول ، آبادان ، بندر ماهشهر ، زنجان ، ابهر ، خرمدره ، قیدار ، سیستان و بلوچستان ، زاهدان ، زابل ، ایرانشهر ، چابهار ، سمنان ، شاهرود ، دامغان ، گرمسار ، فارس ، شیراز . مرودشت ، جهرم . فسا ، قم . قنوات ، جعفریه ، کهک ، قزوین ، الوند ، تاکستان ، آبیک ، کهکیلویه و بویراحمد ، دوگنبدان ، دهدشت ، لیکک ، کردستان ،سنندج ، سقز ، مریوان ، بانه ،کرمان ، سیرجان . رفسنجان ، جیرفت ، کرمانشاه ، اسلام‌آباد غرب ، کنگاور ، جوانرود ، گیلان ، رشت ، بندر انزلی ، لاهیجان ، لنگرود ، گلستان ، گرگان . گنبد کاووس . علی آباد کتول ، بندر ترکمن ، لرستان ، خرم آباد ، بروجرد ، دورود . کوهدشت ، مازندران ، ساری ، آمل ، بابل ، قائم شهر ، مرکزی ، اراک ، ساوه ، خمین ، محلات ، هرمزگان .بندر عباس ، میناب . دهبارز ، بندر لنگه . همدان ، ملایر ، نهاوند ، اسدآباد ، یزد ، میبد ، اردکان و حمیدیا می باشد. برندهای معتبر لوله و اتصالات تک لایه
و همچنین روستاهای :
یلقان دره ،آردینه ،چناران ،گل آهک .جورد ،آبینک ،وسکاره ،مهرآباد ،تماشا ،پلنگ آواز .باغ کمش ،اصطلک ،کرشت ،
کرد نبرد ،واصفجان .گل خندان قدیم ،گل خندان جدید ،طاهرآباد .دماوند ،زیارت ،شلمبه ،کهنک ،یهر ،لیپشت ،آیینه ورزان ،دهنار .مومج ،وادان ،آب کلاه ،آجان ،آردینه .سادات محله ،سربندان ،سرخ چشمه ،سرخه ده ،سقز دره .سنگ آسیابک ،شاه بلاغی ،شکن کلک .شمس آباد ،آرو ،اردینه ،اصلان ،کبود دره ،کفتار دره .کهنک .تجرک ،تیرک ،جورد ،چشمه سبزی .چنار عرب ها ،مرانک ،مشا ،مراء ،لونه ،لمان ،حصار ،حصارک .وسکاره .وردانه ،دوآب ،دهنار ،زان ،زرشکی .یدره .یلقان دره ،یهر ،آب باریک ،اتشان ،ارو ،اسورو امیریه ،امین آباد .اندریه .اندور ،انزها ،اهنز ،بادرود ،بهان ،بهانک .پردین ،پیرده ،جلیزجند ،جلیل آباد ،حصاربن ،خمده ،درده ،دریابک ،دمی آقا ،دهگردان ،دهین ،زرمان .سائوبزرگ ،سرانزا ،سرچمن ،سرمندان ،سلمان ،سله بن .سیمین دشت ،شادمهن ،شهرآباد ،شیخ وزا .طارس ،طارم گورسفید ،طارن ،طرود ،طهنه ،عرب لی ،فرح آباد .کبوتردره .،کبودبند ،کتالان ،کدوده .کرگوانه ،کلارخان بالا ،کله سر ،کله منار ،کمند ،کیدنان ،گاوده ،گچه ،گدوک ،گذرخانی سیدآباد ،گورسفید .لاسم چشمه ، لزور ، محمودآباد ، مرگسر مزداران ،مه آباد ،مهن ،ناماور ،نجفدر .نواس ،ورسخواران .وزنا ،وشتان ،هرانده ،هریاج می باشد.
کانال تلگرام ما : amjadshop@
تماس با ما : 76502424-021